Alkomaty - pomiar trzeźwości w świetle obowiązującego prawa

Prawdopodobieństwo spowodowania wypadku drogowego przez nietrzeźwego kierującego zwiększa się w zależności od zawartości alkoholu w organizmie:

• 0,50‰ (0,25 mg/dm³) - 2 razy
• 0,80‰ (0,40 mg/dm³) - 4 razy
• 1,00‰ (0,50 mg/dm³) - 7 razy
• 1,20‰ (0,60 mg/dm³) - 7 - 9 razy
• 1,30‰ (0,65 mg/dm³) - 11 - 15 razy
• 1,40‰ (0,70 mg/dm³) - 13 - 20 razy
• 1,50‰ (0,75 mg/dm³) - 36 razy

Powyższe dane skłaniają do poważnego zainteresowania się problematyką spożywania alkoholu przed jazdą samochodem. W artykule omówiliśmy najważniejsze związane z tym tematem zagadnienia prawne oraz opisaliśmy urządzenia do badania stopnia trzeźwości kierowców z rozróżnieniem na alkomaty służące do celów dowodowych i alkomaty do użytku osobistego.

Unormowania prawne przyjęte w kodeksie karnym i drogowym

Najistotniejszy z przepisów kodeksu drogowego to zawarty w art. 45 pkt 1 zakaz prowadzenia wszelkiego typu pojazdów w stanie nietrzeźwości lub w stanie po spożyciu alkoholu. Kodeks karny natomiast mówi, że za prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi:

• od 0,2 do 0,5 promila kierowcy grozi zakaz prowadzenia pojazdów do lat 3 oraz 30 dni aresztu lub grzywna,
• powyżej 0,5 promila grozi kierowcy zakaz prowadzenia pojazdów do 10 lat, kara pozbawienia wolności do 2 lat oraz grzywna.

W kodeksie karnym występuje też wiele artykułów znacznie zaostrzających odpowiedzialność karną za wykroczenia lub przestępstwa popełnione w stanie po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. Stany związane ze spożyciem alkoholu są zdefiniowane w art. 115 § 16 kodeksu karnego.

Definicja stanów po użyciu alkoholu

Zgodnie z wymienionym wyżej artykułem kodeksu karnego, stan nietrzeźwości zachodzi, gdy:

• zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość,
• zawartość alkoholu w 1 dcm sześciennym wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

W prawie karnym wyróżnia się także stan „wskazujący na spożycie alkoholu”, w którym zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila albo obecność alkoholu wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dcm sześciennym wydychanego powietrza.

Metody analizy krwi są uznawane za najbardziej wiarygodne i jedynie tylko niektóre alkomaty posiadają atesty pozwalające wykorzystać je w celach dowodowych.

Alkomaty do celów dowodowych

Wymagania techniczne są określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinien odpowiadać alkomat - analizator wydechu. Alkomaty takie muszą w szczególności posiadać urządzenia zapewniające automatyczną kontrolę ich prawidłowego działania przed i po każdym pomiarze:

• automatyczne zerowanie wskazania przed każdym pomiarem,
• sygnalizację gotowości do przyjęcia próbki wydychanego powietrza,
• kontrolę ciągłości wydechu potwierdzanej sygnałem dźwiękowym,
• wydruk danych dotyczących pomiaru, w tym wartości liczbowej jego wyniku.

Każdy przyrząd przeprowadzający analizę powietrza wydychanego musi posiadać:

• czujnik,
• układ porównania ze wzorcem
• oraz pole odczytowe.

W przypadku alkomatu lub alkometru zgodnego z w/w rozporządzeniem istnieje dodatkowo duża liczba elementów pomocniczych stabilizujących warunki pomiaru i dzięki temu pozwalających uzyskać wynik z niewielkim uchybieniem. Należą do nich np.:

• czujnik ciśnienia powietrza wydychanego wraz z układem nadzoru, czy przepływ jest na właściwym poziomie i nieprzerwany,
• układ stabilizacji napięcia zasilania czujnika,
• czujnik temperatury powietrza pozwalający dokonać odpowiedniej korekcji wynikającej z różnych temperatur powietrza.

Czujniki zawartości metanolu w powietrzu

Podstawowym elementem, w który wyposażony powinien być każdy alkomat, zarówno "profesjonalny" jak i powszechnego użytku, jest czujnik. Aktualnie wykorzystywane są następujące typy czujników wykrywających metanol w powietrzu:

1. Czujniki półprzewodnikowe zawierają w swojej konstrukcji element półprzewodnikowy zmieniający rezystancję pomiędzy elektrodami wyjściowymi. W czystym powietrzu czujnik posiada mniejszą przewodność, wraz ze wzrostem koncentracji par alkoholu w powietrzu rośnie jego rezystancja. Niestety czujniki te są podatne na zakłócenia pracy wynikające z domieszek innych gazów w powietrzu takich jak np. pary benzyny czy tlenek węgla. Jednakże ze względu na relatywnie niską cenę często wyposażone zostają w nie alkomaty powszechnego użytku.
2. Czujniki elektrochemiczne wykorzystują zjawisko utleniania alkoholu metylowego do kwasu octowego w obecności odpowiednich związków chemicznych zachowujących się jak katalizatory. Wzrost koncentracji kwasu octowego zwiększa przewodność czujnika. Zaletą tych czujników jest większa odporność na obecność innych związków i przez to wyższa stabilność.
3. Czujniki spektrofotometryczne wykorzystują zjawisko pochłaniania pewnej części widma promieniowania elektromagnetycznego w zakresie podczerwieni przez związki chemiczne. W zależności od rodzaju związku, przez który przechodzi promieniowanie, jest pochłaniane nieco inne pasmo, natomiast stężenie związku powoduje zmianę stopnia pochłaniania. Tego typu czujniki znajdują zastosowanie w najbardziej precyzyjnych alkometrach.

Układy prezentacji wyników alkomatu

W rozporządzeniu, o którym pisaliśmy wyżej, podano sposób, w jaki alkomaty powinny prezentować wynik badania.

• Alkomaty do celów dowodowych posiadają wyświetlacz 4 cyfrowy z rozdzielczością 0,01 i zakresem od 1,50 do 3,00 mg/l.
• Alkomaty popularne przeważnie ukazują inny zakres wyników, np. tylko do wartości 0,99, z tym, że wartości większe od 0,1 i 0,25 powinny być w jakiś sposób szczególny wyróżnione. Istnieją również rozwiązania, w których zrezygnowano zupełnie z wyświetlacza i w jego miejsce wprowadzono 3 diody LED sygnalizujące przekroczenie odpowiednich stanów zawartości alkoholu.

Alkomaty popularne do użytku powszechnego

Wyżej omówiliśmy prawne wymagania dla analizatora wydechu, który może być stosowany do postępowania dowodowego w sprawach sądowych. Alkomaty popularne nie posiadają takiego zastosowania - ich przeznaczeniem jest poinformowanie kierowcy, czy może lub nie rozpocząć jazdę po uprzednim spożywaniu alkoholu.

Alkomat do własnego użytku powinien być dobrej jakości, ponieważ tylko taki sprzęt będzie w stanie zapewnić, że wynik przeprowadzonego badania jest wiarygodny. Alkomaty, które przeznaczone są do własnego użytku, podzielić możemy tak naprawdę na dwie podstawowe grupy. Pierwsza z nich to urządzenia posiadające czujnik półprzewodnikowy, a więc elektroniczny. Druga grupa urządzeń to takie, które mają sensor elektrochemiczny. Do najbardziej popularnych należy pierwsza grupa. Są to urządzenia chętnie kupowane oczywiście dlatego, że należą do stosunkowo tanich.

Przykład popularnego alkomatu - FITalco DAT II

Jednym z powszechnie stosowanych do celów osobistych alkomatów jest FITalco DAT II, popularne urządzenie o kieszonkowych rozmiarach, umożliwiające dokonywanie pomiarów w zakresie 0 - 4 promile. Alkomat oparty jest na precyzyjnym czujniku półprzewodnikowym.

FITalco DAT II to alkomat bardzo łatwy w obsłudze. Aby przeprowadzić badanie, należy:

• umieścić jeden z ustników w otworze do dmuchania,
• nacisnąć i przytrzymać przycisk TEST do momentu włączenia się urządzenia, gdy na ekranie zakończy się odliczanie,
• równomiernie wdmuchać powietrze w ustnik, przez 10 sekund, aż na ekranie pojawi się napis BLOW,
• odczytać wynik pomiaru. Po kilku sekundach alkomat wyłączy się samoczynnie.

Specyfikacja techniczna alkomatu FITalco DAT II:

• wyświetlacz: LCD z podświetleniem
• wymiary: 105 x 45 x 24 mm
• waga: 90 g. bez baterii
• typ czujnika: półprzewodnikowy
• metoda pomiaru: próbka powietrza w ‰ (g/l)
• zakres pomiaru: 0.00‰ do 4.00‰ (czyli 0.00 do 2.00mg/l lub 0.00 do 0.40 BAC)
• dokładność: +/- 0.15 dla 0,50% BAC
• czas przygotowania do pracy: 15 sek.
• czas podania wyniku: do 10 sek.
• czas wydechu podczas pomiaru: 10 sek.
• czas do ponownego testu: mniej niż 60 sek.
• temperatura robocza: 10°C – 40°C
• zasilanie: 2x bateria alkaliczna AAA (1,5V)
• kalibracja: co 6 miesięcy

Autor tekstu: Joanna Lipińska

Doświadczony copywriter doskonale odnajdujący się w przestrzeni e-commerce. W swojej pracy stawia na rzetelną wiedzę oraz pasję do tworzenia tekstów wartościowych, ciekawych i przystępnych. W każdy projekt wkłada sto procent zaangażowania, pomagając wielu firmom skutecznie rozwijać biznes w Internecie. Początki przygody z pisaniem sięgające jeszcze czasów licealnych zapewniły solidne podstawy, które przekładają się na jakość i skuteczność jej obecnych działań w zakresie marketingu internetowego.

Może Cię także zainteresować

• Obowiązkowe wyposażenie samochodu w Polsce i za granicą